موزه ملی علوم و فناوری جمهوری اسلامی ایران (موزه) از همه­ دانشگاهیان و پژوهشگران علاقه‎مند سراسر کشور دعوت می‎کند در فراخوان پژوهشی سالانه این موزه شرکت کنند. این موزه امیدوار است با مشارکت فعال همه­ شیفتگان ترویج علم و فناوری در جامعه، بخشی از نیازمندی­ های این مرکز به عنوان تنها نهاد مروج علم و فناوری و آموزش غیر رسمی در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برطرف شود.

به گزارش روابط عمومی موزه ملی علوم و فناوری حوزه های اصلی و سرفصل کلی پژوهش ­های مورد نیاز موزه بدین قرار است:

الف- حوزه­ علوم انسانی

۱- جذب مخاطب و بازاریابی

• مطالعه، طراحی و ارایه الگوی برنامه­ Audience Finder برای موزه به منظور شناخت بهتر و دقیق ­تر مخاطب با هدف جذب و افزایش شمار بازدیدکنندگان
• ارایه­ راهبردهایی برای افزایش حضور مخاطبان (Audience Development) در موزه و سطح مشارکت آن­ها

۲- ابزارهای ارتباطی

• معرفی ابزارهای ارتباطی موزه ­ای مانند فیلم، برچسب و ماکت و شناسایی شیوه­ درست بهره ­برداری از آن­ها به منظور افزایش تعامل بازدید کنندگان (به ویژه کودکان، نوجوانان و جوانان) با گالری­ های موزه
• بررسی مقایسه­ ای ابزارهای ارتباطی موجود در موزه به منظور استانداردسازی و سنجش میزان اثربخشی آن­ها در ترویج علم و آموزش غیر رسمی

۳- هم­سویی با جامعه

• چگونگی ارتباط میان میراث علمی و بافت اجتماعی با رویکرد موزه شناسی مطابق با تعریف ایکوم
• جایگاه کارکردی موزه در جامعه با رویکرد موزه شناسی (با توجه به تجارب جهانی)

۴- هویت و توانمندی ملی

• شناسایی روش­ های عملی اعتلای همبستگی ملی و گسترش مشارکت عمومی با استفاده از قابلیت ­های موزه
• شناسایی راهکارهای عملی تقویت هویت و توانمندی ملی با بهره­ گیری از قابلیت ­های موزه
• شناسایی و معرفی الگوهای کارآمد تربیت شهروندی جهانی در موزه

۵- فناوری ­های بومی

• شناسایی و مستندسازی فناوری ­های بومی استان­ های کشور به منظور تهیه “دانشنامه­ میراث علم ایرانیان”؛ گفتنی است که این دانشنامه به تفکیک استان­ های کشور توسط موزه به چاپ خواهد رسید
• شناسایی، جمع­ آوری و مستندسازی کتاب­ ها، دست­نوشته ­ها، طرح ­ها و نقشه ­های معتبر به جای مانده از پیشینیان مرتبط با فناوری­ های بومی کشور و ارایه­ آن به صورت پوستر یا اینفوگراف (آگاهی­ نما)
• واکاوی و مستندسازی روش ­ها و سامانه ­های بومی تامین و مدیریت منابع آب، مصرف بهینه انرژی و تولید، مصرف و نگهداری غذا در کشور از دیرباز تا کنون و ارایه­ نتایج به شکل ماکت تعاملی، پوستر یا اینفوگراف (آگاهی­ نما)

* پیشنهاده‌های یادشده باید در فرم مربوط به حوزه­ علوم انسانی در موزه ارایه شود.

ب- حوزه علوم پایه و فناوری

۱- فناوری ­های بومی

• مطالعه و مستندسازی فناوری­ های بومی به کار رفته در آثاری که ثبت جهانی شده است و ارایه نتایج به شکل ماکت تعاملی، پوستر یا اینفوگراف (آگاهی­ نما)
• مطالعه و مستندسازی فناوری ­های حوزه معماری کشور به ویژه مواردی که در آن به مصرف بهینه انرژی اندیشیده شده است. نتایج بایستی به شکل ماکت تعاملی، پوستر یا اینفوگراف (آگاهی ­نما) ارایه شود.
• مطالعه و مستندسازی فناوری­ های بومی مرتبط با نورشناسی (اُپتیک) در مناطق مختلف ایران با تاکید بر فناوری­ هایی که در آن­ها از ابزار اُپتیکی استفاده شده یا از پدیده ­ای اُپتیکی در آن رخ می ­دهد. نتایج بایستی به شکل ماکت یا ابزار تعاملی، پوستر یا اینفوگراف (آگاهی­ نما) ارایه شود.

* پیشنهاده‌های مربوط به فناوری‌های بومی باید در فرم مربوط به بازنمایی مفاهیم علم و فناوری در موزه ارایه شود.

۲- طراحی و اجرای رویدادهای علمی

رویدادهای موزه فعالیت ­هایی ترویجی هستند که با هدف گسترش آشنایی مخاطبان با مفاهیم علمی، تقویت مهارت ­های ذهنی و عملی آنان، ایجاد انگیزه برای یادگیری علوم در بازدیدکنندگان و سنجش میزان ارتباط مخاطب با محتوای تهیه شده در یک بازه­ زمانی معین (برای مثال یک یا دو هفته­) در فضایی شاد، تعاملی، جذاب و لذت­ بخش برگزار می­ شود. هر یک از این رویدادها در قالب بسته ­ای شامل بخش ­هایی متنوع مانند ابزار و وسایل تعاملی و بازی­ های علمی (فردی یا گروهی) در کنار نشست­ هایی میان مخاطبان و کارشناسان مرتبط با حوزه­ تخصصی و… که همگی با منطق یا روایتی معین به گونه ­ای سازماندهی شده­ اند که افزون بر سرگرمی، برانگیختن حس کنجکاوی و به پرواز در آوردن ذهن و تصورات بازدیدکنندگان هدف­ های تعریف شده برای طراحی رویداد یادشده را محقق کند. مخاطب رویدادها می­ تواند گروه ­های دانش ­آموزی از رده ­های سنی گوناگون از دوره ابتدایی تا متوسطه­ دوم و در صورت امکان خانواده­ ها را در بر گیرد. برخی موضوع­ های مورد نیاز برای طراحی رویدادهای علمی در موزه به شرح زیر آمده است:

1. جلوه ­هایی از میراث زمین شناختی ایران (زمین گردشگری) مانند تشکیلات سازند کرج و …
2. شکل ­گیری و تحول زمین ساختی سرزمین ایران از ابتدا تا کنون
3. دانش تاریخی زمین شناسی ایرانیان در گذر زمان
4. روند شکل ­گیری زمین
5. اقلیم­ های گوناگون روی زمین
6. فناوری­ های ایرانیان باستان در استخراج فلزها و مواد معدنی از کانسارها
7. فرایند فرونشست زمین و تشکیل فروچاله­ ها
8. دانش و کاربرد نفت نزد ایرانیان از دوران باستان تا قرن نوزدهم میلادی
9. ساختار کوه­ های آتشفشانی، سازوکار فوران گدازه­ ها و سنگ ­های آذرین
10. باکتری­ های ایران؛ گوناگونی و ویژگی­ ها
11. شیوه­ انتقال صفت­ ها از پدر و مادر به فرزندان (وراثت)
12. تحولات زیست بوم فلات ایران در دوره­ های گوناگون زمین شناسی
13. گونه­ های حیوانی منقرض شده در ایران
14. سیل و روش­ های کنترل و مقابله با آن
15. جنگل زدایی و بیابان زایی؛ روش ­های جلوگیری از آن­ها
16. اثر گلخانه ­ای و روش ­های کاهش گازهای گلخانه ­ای
17. فرایند تصفیه آب و فاضلاب (با تاکید بر بازگردانی فاضلاب ­های خانگی)
18. فرایندهای شناخته شده برای شیرین کردن آب دریا
19. فرایند استخراج فلزها؛ از سنگ معدن تا شمش
20. روش­ های ممکن تأمین انرژی در ایران (با بهره ­گیری از منابع تجدیدپذیر مانند انرژی باد، موج­ های دریا، انرژی زمین گرمایی و …)
21. فرایند تولید برق در نیروگاه ­ها
22. شبکه انتقال برق شهری
23. برق در زندگی روزانه (همراه با اشاره به الکتریسیته ساکن و اهمیت آن)
24. زندگی در ایستگاه فضایی بین­ المللی
25. ماهواره­ ها و عملکرد آن­ها
26. آلودگی نوری و صوتی در شهرها (آثار زیان بار و و روش­ های کاهش آن­ها)
27. آلودگی هوا و راه ­های جلوگیری آن
28. راه­ های کاهش هدررفت انرژی در خانه
29. راه­ های بهداشتی دفع زباله و پسماند
30. شهرسازی و بهبود کیفیت زندگی در شهرها (با تاکید بر دستاوردهای بومی)
31. نوسازی بافت­ های فرسوده و مقاوم­ سازی ساختمان­ ها در برابر زلزله
32. ابزارهای فناوری ارتباطات و اطلاعات (رمزگشایی از چگونگی عملکرد صفحه ­های لمسی تلفن­ های همراه، ساختار و شیوه کار سیم کارت، الیاف نوری و …)
33. ساختار و ویژگی ­های جدول دوره­ ای عنصرها (به مناسبت سال ۲۰۱۹ که به عنوان سال جهانی “جدول دوره ­ای عنصرها” معرفی شده است.)

* از موضوع ­های نوآورانه دیگری که در راستای ترویج علم و فناوری در جامعه باشد نیز به گرمی استقبال می ­شود.

* پیشنهاده‌های مربوط به رویدادهای یادشده باید در فرم مربوط به رویدادهای موزه ارائه شود. در ضمن برای آشنایی بیش­تر علاقه ­مندان، گزارشی از طراحی تا اجرای یکی از رویدادهای موفق موزه در این سامانه قرار داده شده است.

۳- طراحی و اجرای نمایشگاه به منظور بازنمایی مفاهیم علم و فناوری

بازنمایی مفاهیم علم و فناوری در قالب گالری (نمایشگاه­ های دائمی و موقت) یکی از مهم­ ترین وظایف موزه است. گالری­ هایی که با طراحی داخلی مرتبط، نورپردازی مناسب، ابزار و وسایل ترجیحاً تعاملی، فیلم و پویانمایی ­های جذاب، برچسب­ هایی گویا و بروشورهای آگاهی بخش مفاهیم یادشده را در چند اپیزود با زبانی قابل درک و شیوه ­ای قابل لمس برای مخاطبان به نمایش می­ گذارد. مخاطبان گالری‌ها عموم مردم هستند. در ضمن برای آشنایی بیش­تر، علاقه­ مندان می ­توانند با بازدید از موزه مجازی موجود در سامانه موزه یا بازدید از ساختمان موزه واقع در تهران، میدان امام خمینی (ره)، خیابان سی ­تیر و گفت و گو با کارشناسان موزه با ساختار و ویژگی­ های گالری ­های مورد نظر آشنایی بیش­تری پیدا کنند.

برخی موضوع­ های مورد نیاز برای بازنمایی در قالب گالری در موزه در بند پیشین آمده است. از موضوع­ های نوآورانه دیگری که در به ترویج علم و فناوری در جامعه یاری رساند و بازنمایی آن در قالب گالری یا نمایشگاه برای مخاطبان موزه امکان پذیر باشد نیز به گرمی استقبال می­ شود.

* پیشنهاده‌های مربوط به گالری ­های یادشده باید در فرم مربوط به بازنمایی مفاهیم علم و فناوری در موزه ارائه شود.

شایان ذکر است که در گام نخست هر یک از پیشنهاده ­ها از دید مرتبط بودن، کامل بودن، قابلیت اجرا و نوآوری داوری خواهد شد. سپس طی یک جدول زمانبندی از پیشنهاد دهنده­ طرح پذیرفته شده در مرحله نخست دعوت می ­شود تا از طرح خود در حضور داوران دفاع کنند. نتیجه­ نهایی بررسی پیشنهاده­ های ارائه شده طبق برنامه زمانبندی اعلام شده، از طریق سامانه موزه اعلام خواهد شد.

مالکیت مادی و معنوی نتایج اجرای طرح­ های پژوهشی پذیرفته شده، موزه ملی علوم و فناوری جمهوری اسلامی ایران خواهد بود و مجری(های) محترم پیشنهاده ­های پذیرفته شده در همه مراحل انجام طرح با ناظر معرفی شده از طرف موزه همکاری نزدیک خواهد داشت.

نتایج مرحله نخست داوری پیشنهاده‎های پژوهشی و زمانبندی جلسه دفاع از پیشنهاده، اول دی‎ماه و نتایج نهایی، اول بهمن‎ماه ۱۳۹۷ اعلام خواهد شد.

علاقمندان برای به دست آوردن اطلاعات بیش­تر می­ توانند روزهای سه شنبه و چهارشنبه از ساعت ۹ تا ۱۲ با کارشناسان حوزه معاونت پژوهشی موزه به شماره ۸۸۹۳۶۰۵۵ داخلی ۷۹۰۱ تماس بگیرند.

حوزه علوم انسانی, حوزه علوم پایه و فناوری, فراخوان پژوهشی, موزه ملی علوم و فناوری