هفتمین جشنواره‌ی علم برای همه

محیط‌زیست جایی است که در آن زندگی می‌کنیم، یعنی احتمالاً کلان‌شهرها، شهرهای بزرگ و کوچک، یا روستاها. پس حیوانات و گیاهان وحشی بیرون از این مرزها زندگی می‌کنند و محیط‌زیست خودشان را دارند. اما این تصور قدیمی، با گذشت زمان، رنگ باخته و این مرزهای تصنعی روزبه‌روز کمرنگ‌تر شده‌اند و اکنون صحبت از محیط‌زیستی به وسعت کل سیاره‌ی زمین است و رابطه‌ای پیچیده میان همه‌ی آنچه در این سیاره می‌گذرد. امروز نگرانی همه آینده‌ای است که روی این سیاره در انتظار ما و فرزندان ماست، آینده‌ای که فرارسیدنش نزدیک و نزدیک‌تر می‌شود و اکنون زندگی عادی ما را نیز متاثر می‌کند.

ما در موزه‌ی علوم و فناوری، سال گذشته را با این دغدغه‌ها سپری کردیم. دغدغه‌ای که شاید اهمیت و اولویتی بیشتر برای ما دارد، زیرا کشورمان در منطقه‌ای از زمین است که شاید بیش از سایر مکان‌ها تحت تاثیر پدیده‌ی موسوم به تغییرات اقلیمی بوده. در سال‌های اخیر، خشکسالی‌های پیاپی را شاهد بوده‌ایم، امنیت غذایی‌مان به خطر افتاده، فرسودگی خاک و فرونشست زمین شهرهایمان را تهدید می‌کند و از سال گذشته زاگرس را در چنگ آتشی انسان‌افروز دیده‌ایم. از این‌رو، پس از جشنواره‌ی سال گذشته، دو پروژه را آغازیدیم: دادارچه، با دغدغه‌ی آموزش درباره‌ی محیط زیست به کودکان؛ و بوم‌رنگ، که دغدغه‌اش تشویق به مطالبه‌گری و بهره‌گیری از راهکارهای بومی از راه شناخت کنشگران بومی و فعالیت‌هایشان بوده است.

در این مسیر اما به مشکلاتی بر خوردیم. از یک سو، صنعت ترجمه بر داستان‌های کودک سلطه‌ دارد و فضا برای داستان‌های ایرانی تنگ است. از این رو، کودک ما با محیط‌زیستی اروپامحور آشنا می‌شود و از ابتدا طبیعت را چیزی می‌پندارد جز آنچه در اطراف خود می‌بیند. از سوی دیگر، انگشت‌شمار داستان‌های ایرانی کمتر محک می‌خورند و بسیاری‌شان برای موفقیت در بازار دست به دامان تقلید کورکورانه از نمونه‌های غربی می‌شوند. در معرفی کنشگران نیز مشکلاتی دیگر بر سر راه ما بود. بسیاری از کنشگران نه امکانات مناسب برای معرفی خود و فعالیتشان دارند، و نه دغدغه‌شان صحبت‌کردن است. بر عکس، بسیاری از این کنشگران در سکوت جانشان را بر کف دست می‌گیرند و چیزی جز حفاظت از محیط زیست را به اندیشه راه نمی‌دهند. بسیاری دیگر نیز که به کنشگری شهره‌اند، به شهرگی اهمیت می‌دهند و دغدغه‌شان تنها و تنها صحبت‌کردن است.

از این رو، امسال در جشنواره‌ی علم برای همه تصمیم گرفتیم فراخوان‌هایی در پاسخ به این مشکلات طراحی کنیم. فراخوان نخست ما با عنوان طبیعت در قصه‌ها در پی داستان‌ها و روایت‌هایی محلی بود که یا شیوه‌ی عشق‌ورزیدن به طبیعت را می‌آموزانند، یا در طبیعتی آشنا رخ می‌دهند. حاصل این فراخوان در حدود ۶۵ قصه بود که با صدای مردم (به شیوه‌ی قصه‌گویی مردمی، یعنی مثلاً مادربزرگ یا پدربزرگی که قصه می‌گوید و نه ضرورتاً قصه‌گویی حرفه‌ای) روایت می‌شد.

فراخوان دوم، فراخوانی بود برای کنشگران تا فعالیت‌های خود را در قالب عکس معرفی کنند. تأکید ما در این فراخوان همواره بر این است که این فعالیت‌ها، هر قدر هم که کوچک یا بزرگ باشند، گامی هستند در حفظ و حفاظت از این سرزمین و جانداران آن. بنابراین، هیچ معیاری برای کیفیت عکس‌ها در نظر گرفته نشد، بلکه تلاش ما این بود که دعوتمان فراگیر باشد و همه‌ را در بر گیرد. حاصل این فراخوان نیز حدود ۴۵ فعالیت بود به‌همراه عکس‌ها و توضیحاتی که تلاش‌های کنشگران را تصویر می‌کرد، از آموزش‌های محیط‌زیستی همچون برگزاری کلاس گرفته، تا حفاظت از حیات‌وحش به شکل آزادسازی حیوانات و حفاظت از پوشش گیاهی همچون خاموش‌کردن آتش.

هدف

ما در ایران تنوع اقلیمی زیادی داریم، از مرطوب و معتدل حاشیه‌ی خزر تا گرم و خشک کویری که بخش بزرگی از کشورمان را شامل می‌شود، تا سرد و کوهستانی در مناطق بزرگ و زیبای زاگرس‌نشین و باز هم تا مناطق گرم و مرطوب جنوب در حاشیه‌ی خلیج فارس و دریای عمان. سبک زندگی، آداب و رسوم، فرهنگ و معماری در مناطق مختلف در سازگاری با این اقلیم‌ها شکل گرفته است و می‌‌دانیم که اثر این فرهنگِ سازگار با محیط‌زیست در قصه‌های محلی به وفور وجود دارد؛ قصه‌هایی که سینه به سینه منتقل می‌شوند و در کتاب‌هایی که ناشران منتشر می‌کنند کمتر اثری از آنها یافت می‌شود. این قصه‌ها چون برآمده از فرهنگ هر منطقه‌اند نزدیک‌ترین و مأنوس‌ترین زبان ارتباط با طبیعت را دارند. از این رو تصمیم گرفتیم فراخوانی بدهیم و در مناطق مختلف کشور پخش کنیم و قصه‌ها را جمع کنیم. قصه‌هایی که به نوعی مرتبط با زیست انسان در کنار طبیعت باشند و اثر ارتباط دوسویه و پایدار این زیست را نشان بدهند.

• ما قصه‌های شما را با نام خودتان در مدت برگزاری جشنواره در وبگاه موزه‌ منتشر می‌کنیم. پس از برگزاری جشنواره نیز قصه‌ها را در صفحه‌ی دادارچه به گویش‌ها و زبان‌های مختلف برای دیگران بازگو می‌کنیم تا آنها هم با تنوع رابطه‌ با طبیعت آشنا شوند و هم‌چنین برای بعضی از قصه‌ها تصویرسازی خواهد شد تا از آن فیلمی تهیه شود.
• یادتان باشد حتماً از قصه‌گو اجازه‌ بگیرید و صدای او را برای ما بفرستید.
• نام قصه‌گو و نام خودتان و نام گویش یا زبانی که قصه با ‌آن روایت شده است را برای ما بفرستید.
• فایل‌ صوتی با حجم حداکثر ۶۴ مگابایت و با کیفیت مناسب و متن توصیفی حداکثر ۱۵۰ کلمه باشد.

توجه: هیچ محدودیت سنی برای شرکت در این فراخوان وجود ندارد.

مهلت فرستادن قصه‌ها

۲۵ مهرماه ۱۴۰۰   مهلت ارسال به پایان رسیده است.

نحوه‌ی فرستادن

• واتساپ: ۰۹۳۹۹۲۹۹۲۵۸
• بارگذاری فایل در همین صفحه

هدف

موزۀ ملی علوم و فناوری، تلاش دارد تا با بازنمایی فعالیت‌های کنشگران محیط زیست، اطلاع‌رسانی، نمایش و آموزش راه‌کارهای بومیِ به کار گرفته شده برای چالش‌های محیط زیستی، قدمی در جهت افزایش آگاهی عمومی بردارد. مجموعه عکس های کنشگران، بستری ساده و مناسب برای آشنایی با فعالیت‌های آنها و همکاری جوامع محلی در مناطق مختلف ایران فراهم می کند و می تواند آغازگر همکاری‌های بیشتر در این مسیر باشد.

شرایط فرستادن آثار

• محدوده جغرافیایی عکس‌ها کشور ایران است.
• می‌توانید ۳ تا ۸ عکس بفرستید که ترجیحاً به صورت افقی باشد.
• عکس‌های گرفته شده با گوشی موبایل نیز پذیرفته می‌شود.
• عکس‌ها بدون قاب در فرمت jpg با کیفیت مناسب (حداکثر با حجم ۳ مگابایت) ارسال شود.
• هرگونه تغییر روی عکس که موجب از بین رفتن اصالت اولیه عکس شود در این فراخوان قابل قبول نیست. به بیان دیگر ویرایش عکس در حد اصلاح نور، رنگ و برش تا آنجایی مجاز است که به اصالت عکس خدشه‌ای وارد نشود.
• شرکت در این جشنواره می‌تواند به صورت فردی یا گروهی باشد.
• عکس‌ها توضیح و داستان داشته باشند.
• همه عکس‌ها روی سایت جشنواره بارگذاری می‌شود.
• برای همه شرکت‌کنندگان در این فراخوان گواهی شرکت در جشنواره صادر می‌شود.
• از نظر دبیرخانۀ جشنواره، ارسال‌کنندۀ عکس مالک اثر شناخته می‌شود. مسئولیت فرستادن عکس‌ها و پاسخ‌گویی به پیامدهای حقوقی ناشی از آن به‌طور کامل با ارسال‌کنندۀ عکس خواهد بود.

همکاران

• صونا آقابابایی
• مژده اخوان
• الهه حریریان
• سولماز جهانگیر
• لیلا خسروی
• نعیمه رجب‌زاده
• سهیل رضانژاد
• یاسر رضایی
• علی رفیع
• ژیلا ستاری
• مهسا شکری
• آذر صداقتی
• مهسا صفری
• سیما قاسمی